Dünyanın En Büyük Antik El Yapımı Su Tüneli olan 𝐕𝐞𝐬𝐩𝐚𝐬𝐢𝐚𝐧𝐮𝐬 - 𝐓𝐢𝐭𝐮𝐬 - 𝐀𝐧𝐭𝐨𝐧𝐢𝐮𝐬 𝐏𝐢𝐮𝐬 Tüneli
Antakya'nın limanı Seleucia Pieria (Samandağ) antik kentinde dağlardan inerek kentin içinden akan sellerin tehdidi altında olması ve limanın tıkanarak kullanılamaz hale gelmesi üzerine Roma imparatoru Vespasianus, limanı tehdit eden sel sularının yönünü değiştirmek amacıyla dağın kazılarak bir tünel inşa edilmesini emreder. Musa Dağı'nın eteklerindeki kireçtaşı kayalar delinir ve çılgın proje hayata geçirilir. Tünelin yapımında Romalı lejyonerler ve köleler çalıştırılmıştır. Ellerinde çekiçlerle bine yakın köle toprağı ve dağı yarmaya başlar. Dere sularının yapay bir kanal ve tünel vasıtasıyla denize aktarılması prensibiyle inşa edilen sistem, M.S. 1. yüzyılda Roma İmparatoru Vespasianus (M.S. 69-79) döneminde başlamış, oğlu Titus (M.S. 79-81) ve halefleri döneminde devam etmiş, M.S. 2. yüzyılda bir başka Roma İmparatoru Antonius Pius döneminde tamamlanmıştır. İlk tünel bölümünün girişindeki kayaya oyulmuş bir yazıt Vespasianus ve Titus'un isimlerini, aşağı akış kanalındaki bir başka yazıt ise Antonius'un ismini taşımaktadır.
Vespasianus Tüneli, büyüklüğü, mimari ve mühendislik özelliklerinin yanı sıra diğer kalıntılara kıyasla iyi korunmuş özgünlüğü nedeniyle en görkemli kalıntılardan biridir. Arkeolojik kayıtlara ve tünel üzerindeki çeşitli kitabelere göre, tünelin inşası sırasında Roma lejyonları ve köleler çalıştırılmıştır. Kısa bir süre içerisinde ana kaya içerisinden bir kanal açılarak oluşturulmuştur. Tünele bağlanan su kanalları, su köprüsü, kayaya oyulmuş köprü, tünele bitişik sarnıçları ile bu yapı sadece bir tünel değil, aynı zamanda kenti sel baskınlarına karşı koruyan ve özellikle doğal lagün etrafında şekillenen limanın alüvyonlanmasını önleyen ve yaz aylarında kentin su ihtiyacını karşılayan, Seleucia Pieria Antik Kenti'nin ihtiyaçları doğrultusunda tasarlanıp hayata geçirilen bir yapıdır ve günümüze kadar zarar görmeden gelmiştir. Bu şaheser 2014 yılında UNESCO'nun Dünya Mirası (Geçici Deneme) Listesi'ne eklenmiştir. Bu şaheserin direkt Dünya Mirası listesine taşınması için yöneticilerizin gayretine ihtiyacımız var. (S.golbol)
